Hyperfocus – czym jest ta niezwykła cecha osób z ADHD?

Psycholog Robert Pinkert

Każda osoba od czasu do czasu miewa okresy, w których jest w stanie nieprzerwanie, przez długi czas skupiać się na wykonywanej czynności. Aby osoba z ADHD mogła wejść w taki tryb pracy, musi widzieć silną motywację lub szczególnie interesować się danym zagadnieniem. Wtedy pojawia się u niej tzw. hyperfocus. Zjawisko, które jest ściśle kojarzone z Zespołem Nadpobudliwości Psychoruchowej z Deficytem Uwagi. Jeśli interesuje Cię temat hiperskupienia, to w poniższym artykule dokładnie omawiamy to zagadnienie.

Hyperfocus – co to jest? Czy dotyczy tylko osób z ADHD?

Niektórzy twierdzą, że hyperfocus to coś w rodzaju supermocy, którą posiadają osoby z ADHD. W przeciwieństwie do trudności z koncentracją i nieuwagi hiperskupienie sprawia, że ADHD-owiec jest w stanie przez długi czas wykonywać z dużą skutecznością daną czynność.

Hiperskupienie może niekiedy przypominać stan swoistego transu — osoba, która miała jeszcze przed chwilą całą listę zadań do wykonania, nagle zostaje pochłonięta przez czynność, która wzbudziło jej zainteresowanie. Jest nim na tyle pochłonięta, że czasem nawet pilne zadania schodzą na boczny tor.

Jak pewnie już widzisz, hiperskupienie może być niezwykle cennym narzędziem, które pozwala ADHD-owcom skutecznie wykonywać zadania.

Może Cię zainteresować: ADHD – co to jest?

Hiperskupienie u osób neurotypowych

Do niedawna wiele osób sądziło, że hiperkoncentracja to cecha tylko i wyłącznie osób zmagających się z jakąś jednostką chorobową lub zaburzeniem. Dziś wiadomo, że również osoby neurotypowe mogą czasem doświadczać stanów przypominających hiperkoncentrację.

Nie każda osoba z ADHD doświadcza hiperfocusu

Warto wiedzieć, że część osób z ADHD nie zna uczucia hiperfocusu. Mało tego, można spotkać się z poglądem, jakoby coś takiego jak hiperskupienie nie istniało. Jednak obserwacje pacjentów i rozmowy z nimi pokazują, że stany nadzwyczaj intensywnej koncentracji nad interesującymi zadaniami są elementem codzienności ADHD-owców.

Szukasz diagnozy ADHD online?

Tutaj znajdziesz odpowiednie wsparcie Diagnoza ADHD+ opinia+ rekomendacje

Kliknij tutaj

Pułapki hyperfocusu

Dla osób neurotypowych stan hiperskupienia może wydawać się czymś idealnym — w końcu stan tej daje możliwość wytężonej pracy nad danym zadaniem. Niestety często stan ten na pozór ma same plusy. Teraz dla odmiany przedstawimy negatywne strony hiperkoncentracji.

1. Problem z kierowaniem uwagą

ADHD u dorosłych sprawia, że osoby te nie są zdolne do wykonywania prac wymagających mulit-taskingu. Jedną z cech zaburzenia, która się do tego przyczynia jest właśnie hyperfocus. Ta nadmierna koncentracja sprawia, że wielu dorosłych z ADHD nie potrafi oderwać się od pochłaniającego ich zadania i na chwilę skupić się na innym, mniej interesującym.

2. Poczucie marnowania czasu

Zdarza się, że przedmiotem hiperskupienia stają się czynności kompletnie bezwartościowe. Osoba z ADHD skupia się na rzeczach kompletnie bezużytecznych, co tylko wywołuje u niej wyrzuty sumienia i żal do siebie. Stąd czasem jest już krótka droga do obniżenia poczucia własnej wartości.

3. Zaniedbywanie obowiązków

Życie z ADHD i ekstremalnym fiksowaniem się na konkretnych zadaniach sprawia, że dana osoba zaniedbuje ważne obowiązki. Okresy intensywnego skupienia sprawiają, że ADHD-owiec zapomina o wizytach u lekarzy, fryzjerów, czy w urzędach.

Może Cię zaciekawić: Związek z osobą z ADHD – jak zbudować udaną relację?

4. Wypalenie spowodowane hiperfocusem

Zdolność do koncentracji utrzymującej się przez długi czas może przynieść negatywne konsekwencje w postaci wypalenia. Im dłużej trwa stan hiperskupienia nad zadaniami, z którymi wiąże się dużą odpowiedzialność, tym większe ryzyko, że ich wykonywanie doprowadzi do wypalenia — będzie ono odczuwalne zarówno w sferze emocji, jak i czysto fizycznej. Regeneracja w takich stanach może być czasochłonna, a niekiedy wymagać wsparcia specjalisty.

Zmagasz się z objawami ADHD? Sprawdź nasz Niezbędnik ADHDowca

Pozytywne strony hiperskupienia

Poniżej przedstawiamy kilka cech, które sprawiają, że hiperskupienie staje się pozytywnym zjawiskiem.

Większa produktywność: ważne, aby znajdować sobie zadania, które są wciągające i dają poczucie sensu. Tego typu wyzwania stanowią dobrą przestrzeń do uruchomienia trybu hyperfocusu. Warto pod tym kątem szukać pracy lub wybierać kierunek studiów.
Wytrwałość w realizacji zadań: z hiperskupieniem wiąże się chęć dokończenia zadania.
Zaangażowanie podczas wykonywania obowiązków: hiperskupienie niekiedy pozwala wręcz zapomnieć, że dana osoba ma ADHD. Warto więc wykorzystywać tę cechę przy wyborze zadań, z którymi chcesz się mierzyć jako osoba z ADHD.
Wysoka skuteczność w nauce: gdy dana osoba z ADHD widzi sens uczenia się danej rzeczy, potrafi robić to z ponadprzeciętną skutecznością. Z tego powodu tak ważny jest wybór odpowiedniej ścieżki kształcenia — gdy nauka wciąga ADHD-owca, taka osoba może osiągać ponadprzeciętne efekty.

Hyperfocus a badania naukowe

Niestety nauka wciąż niewiele wie na temat hiperskupienia. Zwłaszcza od strony neurobiologicznej i mechanizmu, który odpowiada za to zjawisko. Wiadomo jednak, że statystycznie hyperfocus występuje u większości osób z ADHD.

Może Cię zaciekawić: Jak wygląda ADHD u kobiet?

Hyperfocus jako zaleta na rynku pracy

ADHD bywa często czynnikiem, który utrudnia udane życie zawodowe. Osoby wielokrotnie zmieniają miejsce pracy, co przekłada się na ich niską samoocenę i poczucie bycia niedopasowanym do otoczenia.

Tego typu problemy zawodowe mają niekiedy przyczynę we właściwości ADHD, którą jest brak konsekwencji w działaniu i szybko pojawiająca się nuda podczas wykonywania obowiązków w pracy. Taki stan sprawia, że ADHD-owiec zaczyna szukać nowych bodźców: w kontekście sytuacji zawodowej, rozumiemy te bodźce oczywiście jako nową pracę.

Aby uniknąć ciągłych zmian pracy, warto przypomnieć sobie o hiperfocusie. Przed rozpoczęciem poszukiwań nowego stanowiska pracy, wybrać te zajęcia, które będą sprzyjać pracy w trybie hiperfocusu.

Poniżej kilka przykładów prac, które wiele osób jest w stanie wykonywać w trybie hiperskupienia:

Pisarze i artyści;
Programiści;
Przedsiębiorcy (możesz wybrać branżę, która jest Twoją pasją — oddać się w 100% wykonywanej pracy);
Mechanicy samochodowi;

Oczywiście zawodów, w których można uruchomić hiperskupienie, jest znacznie więcej. Ważne, aby samodzielnie wypróbować te zajęcia, które najbardziej Ci odpowiadają.

Diagnoza ADHD online

Zrób pierwszy krok w kierunku swojego zdrowia i zarezerwuj wizytę online

Wybieram profesjonalną diagnozę ADHD online

Wybieram

Hiperfocus a hiperfiksacja – różnice

Zdarza się, że osoby o niskim poziomie zrozumienia cech ADHD stosują zamiennie dwa terminy: hiperfokus i hiperfiksacja. Takie nazewnictwo jest niedopuszczalne, gdyż oba terminy odnoszą się do dwóch różnych zjawisk.

Hiperfiksacja to nadmierne skupianie się na danym przedmiocie, czynności czy też osobie w stopniu, powiedzmy, nienaturalnie dużym. Tego typu zachowania wykazują osoby cierpiące na zaburzenia lękowe, spektrum autyzmu, depresję, a nawet schizofrenię.

Cechą szczególną, która pozwala odróżnić hiperfokus od hiperfiksacji jest czas trwania. W przypadku hiperskupienia osoba tylko okresowo jest pochłonięta zadaniem — gdy je wykona lub gdy ma poczucie zaspokojenia, przerywa je.

Inaczej sytuacja ma się w przypadku hiperfiksacji. Tutaj zainteresowanie danym obiektem utrzymuję się długotrwale — niekiedy trwa nawet latami.

Hyperfocus – co to jest? (podsumowanie)

Już wiesz, że hyperfocus to cecha, którą posiadają osoby nieneurotypowe. Wiesz też, że w wielu przypadkach hiperskupienie ma pozytywny wpływ na codzienne życie, ale czasem może też utrudniać funkcjonowanie. Najważniejsze jest, aby umieć rozpoznawać stany, które odpowiadają hyperfocusowi — pozwoli to lepiej zapanować nad zachowaniem w sytuacjach, które wymagają, nazwijmy to, wyjścia ze stanu hiperskupienia.

Źródła: