Czy zdarzyło Ci się kiedyś pomyśleć: „Na pewno mnie nie lubi, bo nie odpisał od razu”? Albo: „Zawsze coś psuję, więc nic dziwnego, że znowu mi nie wyszło”? To niekoniecznie obiektywna prawda – to może być efekt potwierdzenia, jeden z najbardziej podstępnych błędów poznawczych, który wpływa na nasze relacje i poczucie własnej wartości. Czy wsparciem może być tutaj psycholog online?
Czym jest efekt potwierdzenia?
Efekt potwierdzenia (confirmation bias) to tendencja do wyszukiwania, interpretowania i zapamiętywania informacji w sposób, który potwierdza nasze wcześniejsze przekonania, pomijając dane, które im przeczą.
👉 Przykład: Jeśli uważasz, że Twój partner jest „niezaangażowany”, to zamiast dostrzec, że zrobił Ci kawę rano, zauważysz tylko to, że nie odpisał przez godzinę na wiadomość. Tak działa nasz umysł – filtruje rzeczywistość, by zgadzała się z tym, co już „wiemy”.
Jak efekt potwierdzenia wpływa na relacje?
🧠 Samospełniające się proroctwa
Jeśli masz przekonanie, że „ludzie mnie zawodzą”, to w każdej relacji – świadomie lub nie – będziesz szukać sygnałów, które to potwierdzą. Ktoś się spóźni? Zawiódł. Nie napisał przez dzień? Pewnie nie zależy mu.
Efekt? Wzmacniasz własne przekonania, jednocześnie sabotując możliwość budowania bliskości.
💬 Nadinterpretacja zachowań
Zamiast dopytać, dlaczego ktoś zachował się w określony sposób, budujesz narrację opartą na swoich obawach. Tworzysz historię, w której jesteś ofiarą lub osobą odrzucaną – często bez potwierdzenia w faktach.
👨👩👧 Efekt w rodzinie i relacjach romantycznych
W relacjach rodzinnych efekt potwierdzenia może prowadzić do zastoju – „mój ojciec nigdy mnie nie wspierał”, więc nie zauważysz, że jednak teraz się stara. W związkach: „ona zawsze mnie krytykuje” – nawet gdy partnerka wyraża troskę, słyszysz w tym atak.
Masz wątpliwości, od czego zacząć? Skorzystaj z 15-minutowej darmowej konsultacji z naszym opiekunem terapii. To bezpłatna rozmowa, podczas której wspólnie przyjrzymy się Twoim potrzebom, pomożemy dobrać odpowiedni nurt terapii i specjalistę, a jeśli masz już wyniki testów – omówimy je razem. To bezpieczna i komfortowa przestrzeń, w której możesz zadać pytania i zrobić pierwszy krok w stronę zmiany.
Jak nasze przekonania sabotują samoocenę?
🔁 Filtr negatywny
Efekt potwierdzenia działa również wewnętrznie. Jeśli wierzysz, że jesteś „niewystarczający”, Twój umysł automatycznie wyłapuje porażki, błędy i pomyłki. Sukcesy? Uznajesz za przypadek lub je umniejszasz.
🪞 Wewnętrzny krytyk
Im silniejsze negatywne przekonanie, tym głośniejszy wewnętrzny krytyk. I tym trudniej uwierzyć w siebie – nawet gdy obiektywnie osiągasz sukcesy.
⛓️ Blokowanie rozwoju
Przekonania typu: „Nie nadaję się do tego”, „To nie dla mnie”, „Nie dam rady” skutecznie hamują podejmowanie wyzwań. Bo skoro i tak się nie uda, po co próbować?
Jak sobie z tym radzić?
1. Rozpoznaj swoje przekonania
Zapisz najczęściej powtarzające się myśli o sobie i innych. Które z nich brzmią znajomo?
„Zawsze coś psuję.”
„Nie zasługuję na miłość.”
„Wszyscy mnie zostawiają.”
To nie są fakty. To przekonania – a przekonania można zmieniać.
2. Zadaj sobie pytanie: „Czy to na pewno prawda?”
W stylu Byron Katie lub technik poznawczo-behawioralnych – kwestionuj automatyczne myśli. Poszukaj dowodów przeciwnych. Zapisuj je. Twórz alternatywną narrację.
3. Rozmawiaj, zamiast zakładać
Zamiast przyjmować za pewnik, że ktoś „na pewno miał złe intencje” – zapytaj. Otwartość i ciekawość są lepszym doradcą niż domysły.
4. Ćwicz uważność (mindfulness)
Uważność pozwala obserwować myśli bez utożsamiania się z nimi. Dzięki temu możesz złapać moment, w którym uruchamia się „stary schemat” – zanim zdąży przejąć kontrolę.
5. Pracuj z terapeutą
Czasem potrzebujemy kogoś, kto pomoże nam zobaczyć, jak sami podkładamy sobie nogę. Terapia poznawczo-behawioralna (CBT) doskonale radzi sobie z pracą nad przekonaniami i błędami poznawczymi.
Kiedy warto skorzystać z pomocy specjalisty?
Jeśli czujesz, że Twoje przekonania negatywnie wpływają na relacje i samoocenę.
Jeśli trudno Ci zauważyć pozytywne aspekty siebie lub innych.
Jeśli wciąż powtarzają się te same scenariusze w relacjach, mimo że się starasz.
Na platformie psychologwnecie.pl znajdziesz doświadczonych psychologów, terapeutów i specjalistów, którzy pomogą Ci rozbroić efekt potwierdzenia i zbudować nowy sposób widzenia siebie i innych.
Przeczytaj pozostałe artykuły
Dopamina a ADHD: co naprawdę dzieje się w mózgu?
Dopamina to nie tylko „hormon przyjemności” O dopaminie mówi się często jak o substancji, która odpowiada za szczęście i motywację. W rzeczywistości jej rola jest
Diagnoza ADHD i Autyzmu u dorosłych – co mają wspólnego te zaburzenia?
ADHD i zaburzenia ze spektrum autyzmu (ASD) to neurorozwojowe zaburzenia rozpoczynające się w dzieciństwie, często utrzymujące się w dorosłości. Najnowsze prace (2019–2024), w tym badania
Co może maskować ADHD u dorosłych?
ADHD u dorosłych często „chowa się” za: (1) współwystępującą depresją, lękiem, chorobą dwubiegunową, zaburzeniami osobowości i uzależnieniami, (2) strategiami kompensacyjnymi (sztywna organizacja, nadgodziny, hiperodpowiedzialność, wsparcie
Jak Zmienić Przekonania i Odzyskać Kontrolę nad Życiem? Kompletny Przewodnik po Pracy z Przekonaniami
Czy kiedykolwiek czułeś/aś, że niewidzialna siła sabotuje Twoje wysiłki? Że mimo szczerych chęci wciąż wpadasz w te same schematy myślenia i zachowania? Ta siła ma
Spektrum autyzmu u dorosłych – objawy, przyczyny i skuteczne metody leczenia
Wydawało Ci się kiedyś, że autyzm dotyczy wyłącznie dzieci? To powszechne, ale błędne przekonanie. Spektrum autyzmu u dorosłych to temat, który zyskuje coraz większe znaczenie
Emocje, które wracają: Rozpoznawanie, Mechanizmy i Strategie Oswajania Nawracających Stanów Emocjonalnych
Interaktywna Analiza: Emocje, które wracają Emocje, które wracają Interaktywna analiza mechanizmów psychologicznych i neurobiologicznych oraz skutecznych strategii terapeutycznych. Czym są i dlaczego wracają? Ta sekcja