Czy zastanawiałeś/aś się kiedyś, dlaczego niektóre osoby z ADHD wydają się być bardziej podatne na problematyczne używanie substancji psychoaktywnych? To pytanie, choć złożone, ma swoje naukowe podstawy. Badania jasno wskazują, że ADHD (Zespół Nadpobudliwości Psychoruchowej z Deficytem Uwagi) często idzie w parze z uzależnieniami – to zjawisko określane mianem podwójnej diagnozy. Zrozumienie tej złożonej relacji jest kluczowe dla skutecznego leczenia i poprawy jakości życia.
Sprawdź—> Terapia dla osób z ADHD online
Dlaczego ADHD Zwiększa Ryzyko Uzależnień? Mechanizm Samoleczenia
Artykuł naukowy „ADHD i problematyczne używanie substancji” autorstwa P. Ebbena i współpracowników, opublikowany w Ugeskriftet, podkreśla, że u dorosłych z ADHD ryzyko rozwinięcia problematycznego używania substancji (PUP) jest 2-3 razy wyższe niż w populacji ogólnej. Co więcej, zaskakująco wysoki odsetek – od 10% do nawet 40-50% osób leczonych z powodu uzależnień ma niezdiagnozowane lub współistniejące ADHD.
Dlaczego tak się dzieje?
- Impulsywność i trudności z regulacją emocji: Osoby z ADHD często działają pod wpływem chwili i mają kłopoty z zarządzaniem silnymi emocjami. Substancje psychoaktywne mogą być dla nich sposobem na szybkie, choć krótkotrwałe, ukojenie.
- „Samoleczenie” objawów: Nudności, niepokój, problemy z koncentracją czy trudności w zasypianiu – te objawy ADHD mogą skłaniać do sięgania po substancje, które pozornie przynoszą ulgę, np. stymulanty „poprawiające” koncentrację czy alkohol „uspokajający” umysł. To niestety błędne koło, które pogarsza oba problemy.
- Dysfunkcja układu dopaminergicznego: W mózgach osób z ADHD często występuje niższy poziom dopaminy – neuroprzekaźnika odpowiedzialnego za nagrodę i motywację. Substancje psychoaktywne gwałtownie zwiększają poziom dopaminy, co dostarcza intensywnego „kopa” i prowadzi do szybszego rozwoju uzależnienia.
Wyzwania Diagnostyczne ADHD i Poważne Konsekwencje
Diagnoza ADHD u osoby aktywnie używającej substancji jest skomplikowana. Objawy ADHD mogą być maskowane przez intoksykację lub imitowane przez skutki odstawienia. Dlatego specjaliści zalecają przeprowadzenie pełnej diagnostyki ADHD po stabilizacji stanu pacjenta i w okresie abstynencji, z uwzględnieniem historii życia i informacji od bliskich.
Współwystępowanie ADHD i uzależnień wiąże się z szeregiem negatywnych konsekwencji:
- Cięższy przebieg uzależnienia: Wcześniejszy początek, większa intensywność używania, częstsze nawroty.
- Gorsze rokowania leczenia: Standardowe terapie uzależnień mogą być mniej skuteczne.
- Większe problemy zdrowotne: Więcej współistniejących zaburzeń psychicznych (np. depresja, lęk) i problemów somatycznych.
- Wyższe ryzyko samobójstw.
Klucz do Sukcesu: Zintegrowane Leczenie
Artykuł jednoznacznie wskazuje na potrzebę zintegrowanego i równoległego leczenia obu zaburzeń. Ignorowanie ADHD podczas terapii uzależnień (lub odwrotnie) drastycznie zmniejsza szanse na trwałą poprawę.
Jak wygląda skuteczne podejście?
-
Farmakoterapia:
- Leki stymulujące na ADHD (np. metylofenidat): Pod nadzorem lekarza, mogą znacząco poprawić funkcjonowanie i paradoksalnie, zmniejszyć ryzyko nawrotów uzależnienia, stabilizując układ dopaminergiczny. Obawy o ich nadużywanie w kontekście kontrolowanego leczenia są minimalne.
- Leki niestymulujące (np. atomoksetyna): Alternatywa, zwłaszcza gdy istnieją przeciwwskazania do stymulantów.
- Leczenie uzależnienia: Specyficzna farmakoterapia (jeśli wskazana) wspierająca proces wychodzenia z nałogu.
-
Interwencje psychospołeczne:
- Terapia poznawczo-behawioralna (CBT): Uczy radzenia sobie z impulsywnością, regulacji emocji i strategii zapobiegania nawrotom.
- Trening umiejętności: Pomaga w organizacji, planowaniu i poprawie funkcji wykonawczych.
- Terapia motywacyjna: Buduje wewnętrzną gotowość do zmiany.
- Psychoedukacja: Niezbędna dla pacjenta i jego rodziny, aby zrozumieć, jak ADHD i uzależnienie wzajemnie na siebie wpływają.
Psychoterapia online może być niezwykle pomocna, ponieważ zapewnia dostęp do specjalistycznego wsparcia bez względu na miejsce zamieszkania czy tryb życia. Daje możliwość rozmowy z terapeutą w bezpiecznej, znanej przestrzeni — co często ułatwia otwartość i komfort. Dla wielu osób to także oszczędność czasu i większa elastyczność, dzięki której łatwiej wprowadzić terapię do codziennego harmonogramu. Współczesne badania pokazują, że skuteczność terapii online jest porównywalna z terapią stacjonarną.
Podsumowanie: Działaj Kompleksowo!
Jeśli zmagasz się z uzależnieniem i podejrzewasz u siebie ADHD (lub masz już diagnozę), nie wahaj się szukać pomocy. Kluczowe jest znalezienie specjalistów, którzy oferują zintegrowane leczenie. Skrining w kierunku ADHD powinien być standardem w placówkach leczenia uzależnień, a leczenie obu problemów – zawsze prowadzone równolegle.
Pamiętaj, że podwójna diagnoza wymaga podwójnej uwagi, ale dzięki odpowiedniemu wsparciu, droga do zdrowia i stabilności jest jak najbardziej realna.
Przeczytaj pozostałe artykuły
ADHD i Uzależnienia: Czy Podwójna Diagnoza Wpływa na Przebieg Terapii? Klucz do Zrozumienia i Skutecznego Leczenia ADHD
Czy zastanawiałeś/aś się kiedyś, dlaczego niektóre osoby z ADHD wydają się być bardziej podatne na problematyczne używanie substancji psychoaktywnych? To pytanie, choć złożone, ma swoje
Psychologiczne skutki życia w niepewności (ekonomia, klimat, wojna)
Współczesny świat stawia przed nami wyzwania, których skala i tempo często przekraczają nasze możliwości adaptacyjne. Kryzysy ekonomiczne, zmiany klimatyczne, wojny — wszystkie te zjawiska wprowadzają
ADHD u przedsiębiorców i menedżerów – nie wada, a supermoc?
ADHD i przedsiębiorczość – nowa perspektywa Przez lata ADHD było postrzegane głównie jako zaburzenie utrudniające codzienne funkcjonowanie. Tymczasem najnowsze badania pokazują, że osoby z ADHD
ADHD- 10 pytań i odpowiedzi. Psycholog wyjaśnia ADHD
Wszystko, co chcesz wiedzieć o ADHD (i spektrum autyzmu), ale boisz się zapytać – 10 pytań, które słyszę najczęściej jako psycholog ADHD to nie tylko
Psychologia cyfrowa: jak AI wpływa na nasze samopoczucie i poczucie tożsamości
Sztuczna inteligencja (AI) coraz mocniej wkracza w naszą codzienność — od rekomendacji filmów na platformach streamingowych, przez inteligentnych asystentów, aż po chatboty terapeutyczne. W tym
Związki na odległość: Psychologiczne wyzwania i skuteczne strategie radzenia sobie
W erze globalizacji i nowych technologii związki na odległość stały się coraz powszechniejsze. Studia w innym mieście, praca za granicą, podróże służbowe — to tylko