Czy zastanawiałeś/aś się kiedyś, dlaczego niektóre osoby z ADHD wydają się być bardziej podatne na problematyczne używanie substancji psychoaktywnych? To pytanie, choć złożone, ma swoje naukowe podstawy. Badania jasno wskazują, że ADHD (Zespół Nadpobudliwości Psychoruchowej z Deficytem Uwagi) często idzie w parze z uzależnieniami – to zjawisko określane mianem podwójnej diagnozy. Zrozumienie tej złożonej relacji jest kluczowe dla skutecznego leczenia i poprawy jakości życia.
Sprawdź—> Terapia dla osób z ADHD online
Dlaczego ADHD Zwiększa Ryzyko Uzależnień? Mechanizm Samoleczenia
Artykuł naukowy „ADHD i problematyczne używanie substancji” autorstwa P. Ebbena i współpracowników, opublikowany w Ugeskriftet, podkreśla, że u dorosłych z ADHD ryzyko rozwinięcia problematycznego używania substancji (PUP) jest 2-3 razy wyższe niż w populacji ogólnej. Co więcej, zaskakująco wysoki odsetek – od 10% do nawet 40-50% osób leczonych z powodu uzależnień ma niezdiagnozowane lub współistniejące ADHD.
Dlaczego tak się dzieje?
- Impulsywność i trudności z regulacją emocji: Osoby z ADHD często działają pod wpływem chwili i mają kłopoty z zarządzaniem silnymi emocjami. Substancje psychoaktywne mogą być dla nich sposobem na szybkie, choć krótkotrwałe, ukojenie.
- „Samoleczenie” objawów: Nudności, niepokój, problemy z koncentracją czy trudności w zasypianiu – te objawy ADHD mogą skłaniać do sięgania po substancje, które pozornie przynoszą ulgę, np. stymulanty „poprawiające” koncentrację czy alkohol „uspokajający” umysł. To niestety błędne koło, które pogarsza oba problemy.
- Dysfunkcja układu dopaminergicznego: W mózgach osób z ADHD często występuje niższy poziom dopaminy – neuroprzekaźnika odpowiedzialnego za nagrodę i motywację. Substancje psychoaktywne gwałtownie zwiększają poziom dopaminy, co dostarcza intensywnego „kopa” i prowadzi do szybszego rozwoju uzależnienia.
Wyzwania Diagnostyczne ADHD i Poważne Konsekwencje
Diagnoza ADHD u osoby aktywnie używającej substancji jest skomplikowana. Objawy ADHD mogą być maskowane przez intoksykację lub imitowane przez skutki odstawienia. Dlatego specjaliści zalecają przeprowadzenie pełnej diagnostyki ADHD po stabilizacji stanu pacjenta i w okresie abstynencji, z uwzględnieniem historii życia i informacji od bliskich.
Współwystępowanie ADHD i uzależnień wiąże się z szeregiem negatywnych konsekwencji:
- Cięższy przebieg uzależnienia: Wcześniejszy początek, większa intensywność używania, częstsze nawroty.
- Gorsze rokowania leczenia: Standardowe terapie uzależnień mogą być mniej skuteczne.
- Większe problemy zdrowotne: Więcej współistniejących zaburzeń psychicznych (np. depresja, lęk) i problemów somatycznych.
- Wyższe ryzyko samobójstw.
Klucz do Sukcesu: Zintegrowane Leczenie
Artykuł jednoznacznie wskazuje na potrzebę zintegrowanego i równoległego leczenia obu zaburzeń. Ignorowanie ADHD podczas terapii uzależnień (lub odwrotnie) drastycznie zmniejsza szanse na trwałą poprawę.
Jak wygląda skuteczne podejście?
-
Farmakoterapia:
- Leki stymulujące na ADHD (np. metylofenidat): Pod nadzorem lekarza, mogą znacząco poprawić funkcjonowanie i paradoksalnie, zmniejszyć ryzyko nawrotów uzależnienia, stabilizując układ dopaminergiczny. Obawy o ich nadużywanie w kontekście kontrolowanego leczenia są minimalne.
- Leki niestymulujące (np. atomoksetyna): Alternatywa, zwłaszcza gdy istnieją przeciwwskazania do stymulantów.
- Leczenie uzależnienia: Specyficzna farmakoterapia (jeśli wskazana) wspierająca proces wychodzenia z nałogu.
-
Interwencje psychospołeczne:
- Terapia poznawczo-behawioralna (CBT): Uczy radzenia sobie z impulsywnością, regulacji emocji i strategii zapobiegania nawrotom.
- Trening umiejętności: Pomaga w organizacji, planowaniu i poprawie funkcji wykonawczych.
- Terapia motywacyjna: Buduje wewnętrzną gotowość do zmiany.
- Psychoedukacja: Niezbędna dla pacjenta i jego rodziny, aby zrozumieć, jak ADHD i uzależnienie wzajemnie na siebie wpływają.
Psychoterapia online może być niezwykle pomocna, ponieważ zapewnia dostęp do specjalistycznego wsparcia bez względu na miejsce zamieszkania czy tryb życia. Daje możliwość rozmowy z terapeutą w bezpiecznej, znanej przestrzeni — co często ułatwia otwartość i komfort. Dla wielu osób to także oszczędność czasu i większa elastyczność, dzięki której łatwiej wprowadzić terapię do codziennego harmonogramu. Współczesne badania pokazują, że skuteczność terapii online jest porównywalna z terapią stacjonarną.
Podsumowanie: Działaj Kompleksowo!
Jeśli zmagasz się z uzależnieniem i podejrzewasz u siebie ADHD (lub masz już diagnozę), nie wahaj się szukać pomocy. Kluczowe jest znalezienie specjalistów, którzy oferują zintegrowane leczenie. Skrining w kierunku ADHD powinien być standardem w placówkach leczenia uzależnień, a leczenie obu problemów – zawsze prowadzone równolegle.
Pamiętaj, że podwójna diagnoza wymaga podwójnej uwagi, ale dzięki odpowiedniemu wsparciu, droga do zdrowia i stabilności jest jak najbardziej realna.
Przeczytaj pozostałe artykuły
Maskowanie objawów ADHD w dzieciństwie – czynniki ukrywające symptomy
https://youtu.be/82hwEg8INRg?si=r8KIZpoCEjLtoMAX ADHD (zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi) ma wiele twarzy. Zbyt długo kojarzyliśmy je wyłącznie z głośnym, niepokornym chłopcem, który nie jest w stanie
Niskoenergetyczne ADHD: co to jest, jak je rozpoznać i pomóc?
„Niskoenergetyczne ADHD”: spokojna twarz zaburzenia uwagi Czy można mieć ADHD i… nie być nadpobudliwym? Coraz częściej trafiają do gabinetów osoby, które nie pasują do stereotypu
Dlaczego tak bardzo przejmujemy się opinią innych? Co mówi nauka o wrażliwości na krytykę
Dlaczego cudze zdanie tak bardzo nas dotyka? Każdy z nas zna to uczucie — jedno krytyczne słowo potrafi zniszczyć cały dzień, a pochwała potrafi go
Dopamina a ADHD: co naprawdę dzieje się w mózgu?
Dopamina to nie tylko „hormon przyjemności” O dopaminie mówi się często jak o substancji, która odpowiada za szczęście i motywację. W rzeczywistości jej rola jest
Diagnoza ADHD i Autyzmu u dorosłych – co mają wspólnego te zaburzenia?
ADHD i zaburzenia ze spektrum autyzmu (ASD) to neurorozwojowe zaburzenia rozpoczynające się w dzieciństwie, często utrzymujące się w dorosłości. Najnowsze prace (2019–2024), w tym badania
Co może maskować ADHD u dorosłych?
ADHD u dorosłych często „chowa się” za: (1) współwystępującą depresją, lękiem, chorobą dwubiegunową, zaburzeniami osobowości i uzależnieniami, (2) strategiami kompensacyjnymi (sztywna organizacja, nadgodziny, hiperodpowiedzialność, wsparcie