ADHD i autyzm to dwa najpopularniejsze zaburzenia neurorozwojowe. Liczne badania pokazują, że ich współwystępowanie nie jest wcale rzadkością. Niestety wiele osób wykazujących objawy autyzmu i ADHD nie ma odpowiedniej diagnozy. To często negatywnie wpływa na jakość ich codziennego życia z uwagi na nieodpowiednie leczenie. Jeśli chcesz wiedzieć, więcej na temat współwystępowania obu zaburzeń, w poniższym artykule szczegółowo omawiamy to zagadnienie.
ADHD, a autyzm — ważne dane statystyczne
Rozważania na temat skali zjawiska współwystępowania obu zaburzeń, należy prowadzić bazując na twardych danych. Te pokazują, że podwójna diagnoza wcale nie jest rzadkością. Obszerna metaanaliza z 2021 roku pokazała, że wśród osób z ADHD, aż 38% wykazywało cechy ze spektrum autyzmu.
Według innego badania 1 na 8 dzieci z ADHD wykazuje także cechy autyzmu. Warto dodać, że badanie dowodzi też, że w przypadku osób z podwójną diagnozą rozpoznanie ma miejsce na wcześniejszym etapie życia, niż u osób, które mają tylko ADHD. Ten stan rzeczy może świadczyć tylko o tym, że w przypadku podwójnej diagnozy objawy są bardziej zauważalne — również utrudniające codzienne funkcjonowanie dziecka.
Warto też wiedzieć, że coraz częściej można spotkać się z terminem, który odpowiada takiej podwójnej diagnozie — brzmi AuDHD.
Przedstawienie objawów obu zaburzeń
Omówmy w pierwszej kolejności symptomy ADHD — jest to częściej występujące zaburzenie niż autyzm.
ADHD
Do podstawowych objawów ADHD zalicza się:
- Nadpobudliwość i impulsywność;
- Problemy z koncentracją uwagi;
- Trudność z zachowaniem ciszy (również w sytuacjach, które wymagają spokoju);
- Problemy z organizacją i planowaniem;
- Trudność z długotrwałą pracą w skupieniu (wyjątkiem jest tu tzw. hyperfocus);
- Niezwracanie uwagi na szczegóły;
- Szybka utrata zainteresowania wykonywanymi zadaniami (poszukiwanie nowych bodźców);
Więcej na temat tego zaburzenia dowiesz się z tego artykułu: ADHD – co to jest?
Autyzm
W przypadku ASD najbardziej symptomatycznymi objawami są:
- Utrudniony kontakt wzrokowy osób z autyzmem;
- Ograniczona mimika i ekspresja emocjonalna;
- Problem w nawiązywaniu i utrzymywaniu relacji z rówieśnikami;
- Opóźniony lub niekiedy brak rozwoju mowy;
- Mało elastyczne podejście do rutyny (ograniczona zdolność do działania poza schematem);
- Trudność w rozumieniu abstrakcji;
- Nadwrażliwość sensoryczna;
Pamiętaj, że w przypadku obu zaburzeń mówimy o całym spektrum objawów — może się okazać, że nie wszystkie występują u danej osoby lub są tak słabo nasilone, że bliscy nie potrafią ich zidentyfikować.
Chcesz wiedzieć więcej na temat symptomów ASD? Sprawdź ten artykuł: Autyzm wysokofunkcjonujący – jak się objawia?
Diagnostyka autyzmu z ADHD
W przypadku obu zaburzeń ostateczną diagnozę stawia lekarz-psychiatra. Jeśli proces diagnostyczny jest prowadzony przez psychologa lub pedagoga, to i tak konieczne jest spotkanie z lekarzem, gdyby pojawiła się konieczność przyjmowania leków — tylko lekarz może wypisać receptę na leki na ADHD.
Diagnozowanie ADHD
W przypadku ADHD diagnoza odbywa się podczas spotkań z psychiatrą lub psychologiem. Taka osoba przeprowadza bardzo szczegółowy wywiad z pacjentem — pytania odnoszą się do objawów z dzieciństwa, a jeśli sprawa dotyczy osób dorosłych, również wieku dorosłego.
Cały proces diagnostyczny zwieńczony jest spotkaniem podsumowującym zebrane dane na temat ewentualnego występowania zaburzenia. Jeśli jest on przeprowadzany przez lekarza-psychiatrę, pacjent może otrzymać od razu leki na ADHD.
Zestaw badań podczas diagnozowania autyzmu
O ile diagnoza ADHD bazuje na różnego rodzaju testach uwzględniających przede wszystkim wywiad z pacjentem i kwestionariusze do wypełnienia, tak przy diagnostyce spektrum autyzmu niektóre z metod mają charakter bardziej organiczny.
- Zdarza się, że sami u swojego dziecka zauważają zachowania, które kojarzą im się z tymi typowymi dla autyzmu (np. niemowlę nie zaczyna mówić lub też nie nawiązuje kontaktu wzrokowego);
- Kontakt z pediatrą jest kolejnym krokiem, w którym zostają podjęte dalsze działania diagnozujące;
- Jeśli sprawa dotyczy w wieku poniemowlęcym, wtedy przeprowadza się test M-CHAT. Badanie to sprawdza, jak u dziecka przebiega rozwój społeczny i zdolności komunikowania się.
- Jednym z metod zaliczanych do złotego standardu diagnostycznego autyzmu jest wywiad ADI-R. Wywiad ten stosuje się u dzieci powyżej 24 miesięcy oraz osób dorosłych. W wywiadzie uczestniczą rodzice lub opiekunowie osoby diagnozowanej, ale ta osoba jest obecna podczas rozmowy.
- Istotnym składnikiem diagnostyki autyzmu jest badanie genetyczne. Jako że wady genetyczne mogą przyczyniać się do rozwoju ASD. Najczęściej zalecaną metodą badającą genetykę jest badanie WES. Metoda ta jest nieinwazyjna — materiałem badawczym jest tutaj próbka krwi.
ADHD i ASD — problemy diagnostycze
Dzieci, u których występuje tylko ADHD lub tylko autyzm, niekiedy wykazują dość podobne cechy. Niektórzy specjaliści twierdzą, że czasem wręcz nie ma potrzeby prowadzenia diagnostyki różnicującej między oboma zaburzeniami. Z reguły sytuacja wygląda następująco: u danej osoby zostaje zdiagnozowane jedno z omawianych zaburzeń i przypisuje się mu wszystkie symptomy danego pacjenta, które odbiegają od normy.
Niestety takie podejście czasem okazuje się błędnym postępowaniem. Aby wskazać, że współwystępują zaburzenia ze spektrum autyzmu i ADHD, potrzebne są pogłębione badania. Warto więc wybrać specjalistę, który ma dużą świadomość na temat możliwości jednoczesnego występowania ASD i ADHD.
Wybierz specjalistę dopasowanego do swoich potrzeb
Pomoc na wyciągniecie ręki
Wybieram specjalistę
WybieramWspółwystępowanie ADHD i autyzmu, a podejście do leczenia
Jeśli u danej osoby występuje zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi i Autyzm, taka sytuacja wymaga odmiennego podejścia terapeutycznego, niż u pacjentów z jednym z wymienionych zaburzeń.
Farmakoterapia
Pacjenci z autyzmem i ADHD mogą nieco inaczej reagować na leki pierwszego rzutu podawane osobom z Zespołem Nadpobudliwości Psychoruchowej. Mimo wszystko zaleca się, aby próbować terapii metylofenidatem u pacjentów z podwójną diagnozą.
Oczywiście niezbędna jest tutaj konsultacja z doświadczonym psychiatrą, który ma wiedzę na temat leczenia zarówno ADHD jak i autyzmu. Może też się okazać, że zaplanowane leczenie farmaceutykami będzie wymagało modyfikacji, aby dopasować idealne dawki, po których pacjent odczuwa poprawę.
Psychoterapia przy ADHD i spektrum autyzmu
Podejściem, które można spotkać w leczeniu osób z podwójną diagnozą jest terapia behawioralna — konkretniej mówiąc, u dzieci z ADHD i autyzmem stosuje się tzw. terapię ABA (Applied Behavior Analysis). Podstawą tej metody jest praca w obrębie rozumienia i modyfikowania zachowań, co ma pomagać w osiąganiu upragnionych rezultatów przez osoby autystyczne.
Jeśli objawy ze strony ADHD stanowią duże wyzwanie w codziennym życiu, można spróbować terapii poznawczo-behawioralnej, z której korzystają osoby zmagające się z ADHD bez autyzmu.
Czy ADHD i autyzm mogą współwystępować? (podsumowanie)
Już wiesz, że oba zaburzenia mogą występować razem. Jeśli tylko pojawia się cień podejrzeń, że współwystępowanie autyzmu i ADHD może Ciebie lub Twojego dziecka dotyczyć, warto od razu podjąć kroki w stronę właściwej diagnozy. Gdyby się okazało, że dotyczą Cię oba zaburzenia, masz szansę na rozpoczęcie właściwego leczenia — obejmującego psychoterapię i leki.
Źródła:
- https://link.springer.com/article/10.1007/s41252-023-00380-z
- https://www.autistica.org.uk/what-is-autism/adhd-and-autism
- https://www.abtaba.com/blog/adhd-and-autism-co-occur
Ten post ma jeden komentarz
Pingback: Czy ADHD to niepełnosprawność? (Odpowiadamy)